1.9. THUOÁC DAÙN THAÁM QUA DA và  THUOÁC DAÙN TAÙC DUÏNG TAÏI CHOÃ

 

THUOÁC DAÙN THAÁM QUA DA

Ñònh nghóa

Thuoác daùn thaám qua da laø nhöõng cheá phaåm meàm deûo vôùi nhöõng kích côõ khaùc nhau, chöùa moät hoaëc nhieàu hoaït chaát. Chuùng ñöôïc daùn treân nhöõng vuøng da nguyeân veïn nhaèm muïc ñích ñöa hoaït chaát vaøo heä thoáng tuaàn hoaøn sau khi thaám qua da gaây taùc duïng phoøng hoaëc ñieàu trò beänh.

Caáu taïo chung

Thuoác daùn thaám qua da coù caáu taïo chung goàm moät lôùp maøng neàn bao phuû beân ngoaøi, lôùp chöùa hoaït chaát coù beà maët baét dính vaø lôùp baûo veä bao phuû leân treân beà maët baét dính deã daøng bò gôõ boû tröôùc khi daùn leân da.

Lôùp maøng neàn bao phuû beân ngoaøi thoâng thöôøng khoâng thaám ñoái vôùi nöôùc vaø khoâng thaám ñoái vôùi hoaït chaát, coù nhieäm vuï hoã trôï vaø baûo veä lôùp chöùa hoaït chaát. Lôùp naøy coù theå coù cuøng kích thöôùc vôùi lôùp chöùa hoaït chaát hoaëc lôùn hôn. Trong tröôøng hôïp lôùn hôn, meùp vieàn xung quanh cuûa lôùp maøng neàn ñöôïc bao phuû bôûi nhöõng chaát deã daøng baét dính khi daùn leân da ñeå ñaûm baûo söï keát dính cuûa thuoác daùn leân da.

Lôùp chöùa hoaït chaát: chöùa moät hoaëc nhieàu hoaït chaát cuøng vôùi caùc taù döôïc nhö caùc chaát oån ñònh, caùc chaát hoaø tan hoaëc caùc chaát coù muïc ñích thay ñoåi toác ñoä giaûi phoùng hoaëc taêng söï haáp thu qua da. Lôùp chöùa hoaït chaát coù theå laø moät lôùp duy nhaát hoaëc nhieàu lôùp khung raén hoaëc khung xoáp (matrix) nöûa raén vaø trong tröôøng hôïp naøy, thaønh phaàn vaø caáu truùc cuûa khung xoáp xaùc ñònh kieåu khueách taùn cuûa hoaït chaát qua da. Khung xoáp coù theå chöùa caùc chaát giuùp deã daøng keát dính khi daùn leân da. Lôùp chöùa hoaït chaát cuõng coù theå coù caáu taïo kieåu beå chöùa (reservoir) nöûa raén vôùi moät lôùp maøng kieåm soaùt (thöôøng laø maøng polymer) coù theå kieåm soaùt söï giaûi phoùng vaø khueách taùn cuûa hoaït chaát töø cheá phaåm. Trong tröôøng hôïp naøy caùc chaát giuùp deã daøng keát dính khi daùn coù theå bao phuû leân moät phaàn hoaëc moät vaøi vò trí treân maøng kieåm soaùt hoaëc chæ xung quanh vieàn cuûa lôùp maøng neàn.

Khi daùn leân vuøng da khoâ, saïch vaø nguyeân veïn, thuoác daùn deã daøng dính leân da bôûi moät löïc nheï nhaøng cuûa baøn tay hoaëc caùc ngoùn tay vaø coù theå boùc ra deã daøng khoâng laøm toån thöông da hoaëc chæ taùch ra ñöôïc lôùp maøng neàn. Thuoác daùn khoâng gaây maãn caûm hoaëc kích öùng da, thaäm chí trong nhöõng laàn duøng laëp laïi.

Lôùp baûo veä thoâng thöôøng laø moät lôùp nhöïa deûo hoaëc kim loaïi daùt moûng. Khi boùc ra lôùp baûo veä khoâng ñöôïc keùo theo caû lôùp chöùa hoaït chaát hoaëc caùc chaát giuùp keát dính töø mieáng daùn.

Kyõ thuaät baøo cheá

Chuû yeáu söû duïng phöông phaùp hoøa tan vôùi caùc böôùc cô baûn nhö sau:

   1. Cheá taïo lôùp coát hoaëc khung xoáp baèng caùch troän polymer, taù döôïc trong maùy khuaáy troän vôùi vaän toác thích hôïp.

   2. Phoái hôïp hoaït chaát vaøo hoãn hôïp treân.

   3.Traûi hoãn hôïp treân lôùp phim khoâng thaám, kieåm soaùt beà daøy lôùp traûi.

   4. Saáy lôùp traûi hoaëc laøm khoâ ôû nhieät ñoä phoøng.

   5. Baûo veä lôùp traûi baèng moät lôùp phim thaùo gôõ ñöôïc (thoâng thöôøng laø lôùp traùng silicon).

   6. Ñoùng goùi saûn phaåm.

Yeâu caàu chaát löôïng

Thuoác daùn qua da phaûi ñaït caùc yeâu caàu qui ñònh trong chuyeân luaän rieâng vaø caùc yeâu caàu sau ñaây:

Tính chaát

Thuoác daùn qua da phaûi ñoàng nhaát, coù ñoä baét dính thích hôïp (deã dính vaø deã boùc), khoâng gaây kích öùng treân da.

Ñoä ñoàng ñeàu haøm löôïng

Neáu nhö khoâng coù chæ daãn khaùc trong chuyeân luaän rieâng, tieán haønh treân 10 ñôn vò rieâng reõ ñöôïc laáy baát kyø, keát quaû ñöôïc ñaùnh giaù theo phöông phaùp sau:

Cheá phaåm ñem kieåm tra ñaït yeâu caàu pheùp thöû neáu haøm löôïng trung bình cuûa 10 ñôn vòø khoâng  naèm ngoaøi giôùi haïn 90 ñeán 110% so vôùi haøm löôïng ghi treân nhaõn vaø khoâng coù ñôn vò naøo coù haøm löôïng naèm ngoaøi giôùi haïn 75 ñeán 125% so vôùi haøm löôïng trung bình.

Ñoä ñoàng ñeàu khoái löôïng lôùp chöùa hoaït chaát

Neáu pheùp thöû ñoä ñoàng ñeàu haøm löôïng ñaõ ñöôïc tieán haønh vôùi taát caû caùc hoaït chaát coù trong thuoác daùn qua da thì khoâng caàn phaûi thöû ñoä ñoàng ñeàu khoái löôïng.

Tieán haønh treân 20 ñôn vò baát kyø, xaùc ñònh khoái löôïng lôùp chöùa hoaït chaát cuûa töøng ñôn vò vaø tính khoái löôïng trung bình cuûa lôùp chöùa hoaït chaát. Cho pheùp khoâng quaù 2 ñôn vò coù khoái löôïng leäch ra ngoaøi 5 % so vôùi khoái löôïng trung bình vaø khoâng coù ñôn vò naøo coù khoái löôïng leäch ra ngoaøi 10 % so vôùi khoái löôïng trung bình.

Tieán haønh: caân töøng ñôn vò ñaõ ñöôïc loaïi boû lôùp baûo veä, ta ñöôïc khoái löôïng m₁, duøng hoãn hôïp dung moâi höõu cô phuø hôïp ñeå röõa heát lôùp keo chöùa hoaït chaát, laøm khoâ, roài caân laïi khoái löôïng cuûa lôùp neàn ta ñöôïc khoái löôïng m₂. Khoái löôïng lôùp chöùa hoaït chaát laø hieäu soá cuûa m₁ vaø m₂.

Ñoä ñoàng ñeàu dieän tích

Tieán haønh treân 20 ñôn vò baát kyø. Ño dieän tích cuûa töøng ñôn vò (tuøy hình daïng cuûa thuoác daùn laø hình troøn hay hình vuoâng maø coù phöông phaùp ño vaø tính toaùn phuø hôïp), tính dieän tích trung bình. Cho pheùp khoâng quaù 2 ñôn vò coù dieän tích leäch ra ngoaøi 5 % so vôùi dieän tích trung bình vaø khoâng coù ñôn vò naøo coù dieän tích leäch ra ngoaøi 10 % so vôùi dieän tích trung bình.

Tieán haønh: boùc lôùp maøng baûo veä cuûa töøng ñôn vò, ño vaø tính dieän tích cuûa lôùp chöùa hoaït chaát.

Ñònh tính, ñònh löôïng

Theo qui ñònh trong chuyeân luaän rieâng.

Ñoä hoaø tan

Phöông phaùp thöû nghieäm thích hôïp ñöôïc yeâu caàu theo töøng chuyeân luaän rieâng ñeå chöùng minh söï giaûi phoùng cuûa hoaït chaát laø phuø hôïp. Thieát bò kieåu gioû quay, kieåu caùnh khuaáy hoaëc kieåu doøng chaûy coù theå ñöôïc söû duïng tuøy theo thaønh phaàn, kích thöôùc vaø hìng daïng cuûa mieáng thuoác daùn.

Söï giaûi phoùng hoaït chaát qua maøng cuõng ñöôïc söû duïng. Maøng coù theå laø maøng cellulose hoaëc maøng silicon vaø phaûi khoâng aûnh höôûng ñeán ñoäng hoïc cuûa giaûi phoùng hoaït chaát töø mieáng thuoác daùn. Maøng coù theå ñöôïc xöû lyù moät caùch phuø hôïp tröôùc khi thöû nghieäm, ñöôïc löu giöõ trong moâi tröôøng thích hôïp ñeå söû duïng cho thöû nghieäm trong 24 giôø. Ñaët beà maët phoùng thích hoaït chaát cuûa mieáng thuoác daùn leân maøng, traùnh söï hình thaønh boït khí.

Ñieàu kieän thöû nghieäm vaø caùc yeâu caàu tieán haønh theo chuyeân luaän rieâng.

Thöû tính kích öùng

Tieán haønh theo “Phöông phaùp thöû tính kích öùng treân da aùp duïng cho caùc saûn phaåm duøng trong y teá vaø myõ phaåm” ñöôïc ban haønh keøm theo Quyeát ñònh soá 3113/1999/QÑ-BYT ngaøy 11 thaùng 10 naêm 1999 cuûa Boä tröôûng Boä Yteá.

Baûo quaûn

Neáu khoâng coù qui ñònh khaùc, cheá phaåm ñöôïc ñöïng trong bao bì kín, baûo quaûn nhieät ñoä phoøng, traùnh aùnh saùng.

Nhaõn

Nhaõn ghi roõ nôi daùn thuoác, toång haøm löôïng hoaït chaát coù trong moät ñôn vò, lieàu phoùng thích cho moãi ñôn vò thôøi gian vaø dieän tích beà maët phoùng thích.

 

THUOÁC DAÙN TAÙC DUÏNG TAÏI CHOÃ

Ñònh nghóa

Thuoác daùn taùc duïng taïi choã laø nhöõng cheá phaåm coù chöùa moät hoaëc nhieàu döôïc chaát traûi ñeàu hoaëc dính treân moät lôùp vaûi hoaëc moät lôùp phim deûo vaø coù tính baét dính treân da, ñöôïc chæ ñònh daùn treân da, döôïc chaát vaø caùc thaønh phaàn khaùc cuûa thuoác haàu nhö khoâng thaám qua da ñeå ñi vaøo heä tuaàn hoaøn chung, maø chæ nhaèm phaùt huy taùc duïng taïi choã.

Caáu taïo chung

Caáu taïo töông töï caáu taïo chung cuûa thuoác daùn thaám qua da.

Kyõ thuaät baøo cheá

Ngoaïi tröø caùc tröôøng hôïp ñaëc bieät, thuoác daùn taùc duïng taïi choã thoâng thöôøng ñöôïc ñieàu cheá bôûi phöông phaùp troän ñeàu hôïp chaát cao phaân töû trong töï nhieân hoaëc toång hôïp coù theå tan hoaëc khoâng tan trong nöôùc vôùi caùc döôïc chaát, roài troän hoaëc daùn treân moät mieáng vaûi hoaëc phim vôùi moät hình daïng thích hôïp.

Caùc chaát cao phaân töû thöôøng gaëp: chaát beùo, daàu beùo, muoái cuûa acid beùo, saùp, nhöïa, chaát deûo, lanolin tinh cheá, cao su hoaëc moät hoãn hôïp ñoàng nhaát cuûa caùc chaát treân.

Yeâu caàu chaát löôïng

Thuoác daùn taùc duïng taïi choã phaûi ñaït caùc yeâu caàu qui ñònh trong chuyeân luaän rieâng vaø caùc yeâu caàu chung sau ñaây:

Tính chaát

Phaûi ñoàng nhaát, coù ñoä baét dính thích hôïp (deã dính vaø deã boùc), khoâng gaây kích öùng treân da.

Ñoä ñoàng ñeàu haøm löôïng

Neáu nhö khoâng coù chæ daãn khaùc trong chuyeân luaän rieâng, tieán haønh treân 10 ñôn vò rieâng reõõ ñöôïc laáy baát kyø, keát quaû ñöôïc ñaùnh giaù theo phöông phaùp sau:

Cheá phaåm ñem kieåm tra ñaït yeâu caàu pheùp thöû neáu haøm löôïng trung bình cuûa10 ñôn vò ø khoâng  naèm ngoaøi giôùi haïn 90 ñeán 110 % so vôùi haøm löôïng ghi treân nhaõn vaø khoâng coù ñôn vò naøo coù haøm löôïng naèm ngoaøi giôùi haïn 75 ñeán 125 % so vôùi haøm löôïng trung bình.

Ñònh tính, ñònh löôïng

Theo qui ñònh trong chuyeân luaän rieâng.

Ñoä hoaø tan

Phöông phaùp thöû nghieäm thích hôïp ñöôïc yeâu caàu theo töøng chuyeân luaän rieâng ñeå chöùng minh söï giaûi phoùng cuûa hoaït chaát laø phuø hôïp. Thieát bò kieåu gioû quay, kieåu caùnh khuaáy hoaëc kieåu doøng chaûy coù theå ñöôïc söû duïng tuøy theo thaønh phaàn, kích thöôùc vaø hìng daïng cuûa mieáng thuoác daùn.

Söï giaûi phoùng hoaït chaát qua maøng cuõng ñöôïc söû duïng. Maøng coù theå laø maøng cellulose hoaëc maøng silicon vaø phaûi khoâng aûnh höôûng ñeán ñoäng hoïc cuûa giaûi phoùng hoaït chaát töø mieáng thuoác daùn. Maøng coù theå ñöôïc xöû lyù moät caùch phuø hôïp tröôùc khi thöû nghieäm, ñöôïc löu giöõ trong moâi tröôøng thích hôïp ñeå söû duïng cho thöû nghieäm trong 24 giôø. Ñaët beà maët phoùng thích hoaït chaát cuûa mieáng thuoác daùn leân maøng, traùnh söï hình thaønh boït khí.

Ñieàu kieän thöû nghieäm vaø caùc yeâu caàu tieán haønh theo chuyeân luaän rieâng.

Thöû tính kích öùng

Tieán haønh theo “Phöông phaùp thöû tính kích öùng treân da aùp duïng cho caùc saûn phaåm duøng trong y teá vaø myõ phaåm” ñöôïc ban haønh keøm theo Quyeát ñònh soá 3113/1999/QÑ-BYT ngaøy 11 thaùng 10 naêm 1999 cuûa Boä tröôûng Boä Yteá.

 

Baûo quaûn

Neáu khoâng coù qui ñònh khaùc, cheá phaåm ñöôïc ñöïng trong bao bì kín, baûo quaûn nhieät ñoä phoøng, traùnh aùnh saùng.

 

Nhaõn

Roõ raøng, theo ñuùng qui ñònh cuûa Boä Y teá.